Odpowiedzialność za długi małżonka – kiedy długi małżonka są nasze?

Co wydarzy się w sytuacji, w której Twój współmałżonek zaciągnie kredyt bez Twojej wiedzy i przestanie go spłacać? Co, jeśli firma, której jest właścicielem, wpadnie w kłopoty finansowe? Kiedy długi małżonka są nasze? W artykule tym omówimy najważniejsze kwestie związane z odpowiedzialnością za długi małżonka.

Wspólnota majątkowa, a odpowiedzialność za długi małżonka

Wspólnota majątkowa to najczęściej spotykane rozwiązanie w kwestii finansowej po ślubie. Jest ona ustanawiana automatycznie, jeżeli nie ma innych umów pomiędzy małżonkami. W praktyce oznacza to, że od dnia ślubu małżeństwo dysponuje majątkiem wspólnym. Dodatkowo każdy z małżonków może dysponować swoim majątkiem osobistym, który zgromadził przed ślubem.

WAŻNE: wspólnota majątkowa nie oznacza, że zawsze odpowiadasz za długi małżonka. Są wyjątki.

Przykładem jest sytuacja, w której dług został zaciągnięty bez Twojej zgody. Oznacza to, że nie ponosisz za niego odpowiedzialności swoim własnym majątkiem. Również środki pochodzące z majątku wspólnego nie mogą zostać w całości zużyte do spłacenia zadłużenia. Każdy ze współmałżonków odpowiada za swoje długi własnym majątkiem. Dług ściągany jest zazwyczaj z przelewu wynagrodzenia zadłużonej osoby.

A co w sytuacji, w której wyraziliśmy zgodę na zaciągnięcie długu przez współmałżonka? Bardzo często taka zgoda jest wymagana w bankach, jeżeli kwota zadłużenia przekracza 50 tys. zł. Wtedy będziesz ponosić częściową odpowiedzialność za dług. Bank może ściągać należności z majątku wspólnego, ale nigdy z Twojego prywatnego. Każda próba zajęcia twojego majątku osobistego będzie niezgodna z prawem.

WAŻNE: bank nie może ujawnić Ci informacji dotyczących zaciągniętego kredytu przez Twojego współmałżonka. Jest to niezgodne z ustawą o ochronie danych osobowych.

Jak intercyza wpływa na odpowiedzialność za długi małżonka?

W sytuacji, w której zamiast wspólnoty, zdecydujemy się rozdzielność majątkową, sprawa jest prosta. Odpowiedzialność za długi małżonka nie będzie nas dotyczyć. Każdy z małżonków za swoje działania odpowiada własnym majątkiem osobistym, a majątek wspólny nie istnieje. Intercyza wyklucza z odpowiedzialności za długi małżonka w każdej sytuacji. Nie ma również prawnej możliwości, aby komornik zajął konto osoby, której te długi nie dotyczą.

Czy można sprawdzić długi małżonka?

To, czy zalegamy ze spłatą zadłużenia, najłatwiej sprawdzić w bazach biur informacji gospodarczych. Do najbardziej popularnych zaliczamy:

• BIK (Biuro Informacji Kredytowej),
• KRD (Krajowy Rejestr Długów),
• ERIF,
• BIG InfoMonitor.

Niestety żadne z tych biur nie umożliwia sprawdzenie danych współmałżonka, nawet jeżeli mamy wspólnotę majątkową. Informację o ewentualnych długach dostępne są tylko dla osób, których dotyczą. Możemy liczyć tylko na to, że współmałżonek poinformuje nas o swoich problemach ze spłatą zobowiązań.

Kto odpowiada za długi w małżeństwie?

Odpowiedzialność wspólna małżonków powstaje wtedy, kiedy długi zaciągnięte są na potrzeby indywidualnych członków rodziny. Do takich potrzeb zalicza się: wyżywienie, mieszkanie, ubrania, ochronę zdrowia, wychowanie dzieci, opłaty za media itp. Są to tzw. potrzeby specjalne, za które odpowiadamy wspólnie. Nawet jeżeli kredyt zaciągnęła tylko jedna osoba.

Sytuacje, w których sąd może uchylić odpowiedzialność wspólną, jeżeli zachowania współmałżonka zostaną zakwalifikowane jako: lekkomyślne, nieudolne lub rozrzutne, czyli takie, które szkodzą rodzinie.  

Co zrobić, żeby nie odpowiadać za długi małżonka?

Jedyną prawną możliwością tego, aby nie odpowiadać za długi małżonka, jest zniesienie wspólnoty majątkowej. Co najważniejsze, możemy to zrobić w dowolnym momencie trwania małżeństwa. Konieczna jest tylko zgoda obojga małżonków. 

WAŻNE: intercyza nie działa wstecz. Nie chroni nas zatem od długów powstałych przed jej podpisaniem.

Jaka jest odpowiedzialność za długi małżonka po rozwodzie?

Podczas rozwodu sąd nie zajmuje się podziałem długu. Odpowiedzialność za długi jest zatem taka sama jak w przypadku małżeństwa. Po rozwodzie długi, które dotyczyły majątku wspólnego, są nadal odpowiedzialności obojga współmałżonków. Rozwód nie zmienia zatem stanu długów, które już istnieją. W tym przypadku tylko nowo zaciągane zobowiązania (po rozwodzie), będą stanowiły odpowiedzialność tylko jednego z byłych współmałżonków.

Dług zaciągnięty w ramach majątku wspólnego powoduje, że wierzyciel może domagać się spłaty długu w równych częściach od rozwiedzionych małżonków. Dopuszczalna jest również sytuacja, w której domaga się spłaty długu od jednego ze współmałżonków, a dalsze rozliczenie następuje pomiędzy byłymi małżonkami.

W przypadku, kiedy dług zaciągnięty był bez zgody współmałżonka, to po rozwodzie wierzyciel może prowadzić egzekucję wyłącznie z majątku małżonka, które ten dług dotyczy.

Jeżeli nie wyraziliśmy zgody na zaciągnięcie zobowiązania, to nie będziemy odpowiadać za dług byłego męża lub żony.

Odpowiedzialność za długi po śmierci współmałżonka

Po śmierci małżonka długi dziedziczy się jako spadek. W praktyce oznacza to, że możemy je przyjąć wraz z majątkiem, albo w całości odrzucić. Należy pamiętać, że spadku nie dziedziczy wyłącznie współmałżonek, ale też np. dzieci. Przyjęcie majątku będzie oznaczało konieczność spłaty zaległych zobowiązań. W tym kontekście warto wspomnieć o możliwości korzystania z dodatkowych ubezpieczeń, które zabezpieczają spłatę długu w przypadku naszej śmierci. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Ubezpieczenie pożyczki – czym jest?

Przedawnienie długu – czy jest możliwe?

Termin przedawnienia długu uzależniony jest od rodzaju roszczenia. Wyjątek stanowi jedynie termin przedawnienia roszczenia stwierdzonego prawomocnym wyrokiem sądu, który w takiej sytuacji wynosi 10 lat, niezależnie od tego, co było podstawą roszczenia. 

W pozostałych przypadkach długi przedawniają się maksymalnie po 3 latach, zarówno te, które powstały z naszej winy, jak również z winy współmałżonka.